[GNVC] 100 nhận định lí luận văn học về văn xuôi
(Sưu tầm)
1. “Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những
khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của
của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm.” (Hoài Thanh)
2. “Đối với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người
đọc sự thoát li hay sự quên; trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao
và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối,
tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn…” (Theo
dòng, Thạch Lam)
3. “Một nhà nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo trong cốt
tuỷ.” (Sê-khốp)
4. “Nhà văn phải là người thư kí trung thành của thời đại.”
(Ban-dắc)
5. “Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng.”
(CharlesDuBos)
6. “Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức
phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp.”
(Ai-ma-tốp)
8. “Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm
tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lí.”
(M. Go-rơ-ki)
9. “Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật
không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia
thoát ra từ những kiếp lầm than.” (Trăng sáng, Nam Cao)
10. “Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại
không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương, loại đáng thờ là loại
chuyên chú ở con người.” (Nguyễn Văn Siêu)
11. “Tất cả mọi nghệ thuật đều phục vụ cho một nghệ thuật vĩ đại
nhất là nghệ thuật sống trên trái đất.” (Béc-tôn Brếch)
12. “Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man
mác của vũ trụ.” (Thạch Lam)
13. “Sống đã rồi hãy viết, hãy hoà mình vào cuộc sống vĩ đại của
nhân dân.” (Nam Cao)
14. “Ở đâu có lao động thì ở đó có sáng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn
không chỉ học tập ngôn ngữ của nhân dân mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ
sáng tạo, không nên ăn bám vào người khác. Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay… Cũng
cùng một vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì văn sẽ có bề thế và kích
thước. Có vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của. Dùng chữ như đánh
cờ tướng, chữ nào để chỗ nào phải đúng vị trí của nó. Văn phải linh hoạt. Văn
không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp…” (Nguyễn Tuân)
15. “Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư
tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được rung lên ở các bậc tình cảm, chứ không
phải là cái tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy. Có thể nói, tình cảm của
người viết là khâu đầu tiên cũng là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng tác
phẩm lớn.” (Nguyễn Khải)
16. “Mỗi tác phẩm phải là một phát minh về hình thức và khám phá
mới về nội dung.” (Lê-ô-nít Lê-ô-nốp)
17. “Cái quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng
có thể trong bất kì tài năng nào, là cái mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng
mình.” (Ivan Tuốc-ghê-nhép)
18. “Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ
là nhà văn cả… Nếu anh không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực
thụ.” (Sê-khốp)
19. “Đối với nhà thơ thì cách viết, bút pháp của anh ta là một nửa
việc làm. Dù bài thơ thể hiện ý tứ độc đáo đến đâu, nó cũng nhất thiết phải
đẹp. Không chỉ đơn giản là đẹp mà còn đẹp một cách riêng. Đối với nhà thơ, tìm
cho ra bút pháp của mình – nghĩa là trở thành nhà thơ.” (Raxun Gamzatốp)
22. “Một tiểu thuyết thực sự hứng thú là tiểu thuyết
không chỉ mua vui cho chúng ta, mà còn chủ yếu hơn là giúp đỡ chúng ta nhận
thức cuộc sống, lí giải cuộc sống.” (Gioóc-giơ Đuy-a-men)
23. “Văn học không quan tâm đến những câu trả lời do
nhà văn đem lại, mà quan tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra, và những câu
hỏi này, luôn luôn rộng hơn bất kì một câu trả lời cặn kẽ nào.” (Claudio Magris
– Nhà văn Ý)
24. “Một tác phẩm nghệ thuật phải là kết quả của tình
yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì một xã hội công bằng, bình đẳng
bái ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng
suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại.” (L. Tôn-xtôi)
26. “Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai
ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài
học trông nhìn và thưởng thức.” (Thạch Lam)
27. “Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người,
là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư.” (Lê Ngọc Trà)
28. “Một tác phẩm thật giá trị, phải vượt lên trên tất cả bờ cõi
và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho cả loài người. Nó phải chứa đựng
một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng
thương, tình bác ái, sự công bình… Nó làm cho người gần người hơn.” (Nam Cao)
29. “Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự
bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện.” (Đời
thừa, Nam Cao)
30. “Tôi khuyên các bạn nên đọc truyện cổ tích… thơ
ngụ ngôn, các tuyển tập ca dao… Hãy đi sâu vào vẻ đẹp quyến rũ của ngôn ngữ
bình dân, hãy đi sâu vào những câu hài hoà cân đối trong các bài ca, trong
truyện cổ tích… Bạn sẽ thấy ở đó sự phong phú lạ thường của các hình tượng, sự
giản dị của sức mạnh làm say đắm lòng người, vẻ đẹp tuyệt vời của những định
nghĩa… Hãy đi sâu vào sáng tác của nhân dân, nó trong lành như nước nguồn ngọt
ngào, tươi mát, róc rách từ khe núi chảy ra…” (M. Go-rơ-ki)
31. “Thi sĩ là một con chim sơn ca ngồi trong bóng tối
hát lên những tiếng êm dịu để làm vui cho sự cô độc của chính mình.” (Selly)
32. “Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu
chuyện do chính cuộc sống viết ra.” (An-đéc-xen)
34. “Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến
nay. Khái niệm nhân đạo có những tiền thân của nó, trong lời nói thông thường
đó là “tình thương, lòng thương người”. (Lê Trí Viễn)
35. “Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường,
trên muôn vàn cung bậc phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là
con người.” (Đặng Thai Mai)
36. “Chi tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm.”
(Pautôpxki)
37. “Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của
văn học.” (Tố Hữu)
39. “Văn học là nhân học.” (M. Go-rơ-ki)
40. “Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan
của mình, tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho những
ấn tượng đó có những hình thức riêng.” (M. Go-rơ-ki)
41. “Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đáo vì vậy nó đòi hỏi người
viết sự sáng tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc.” (Phương Lựu)
42. “Cái bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khi nhà
văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự
có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hình không
thể tẩy xoá được của mình.” (Sách Lí luận văn học)
43. “Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của mâu thuẫn thì sự sống nhiều
hình mới vẽ ra.” (Hê-ghen)
44. “Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang cuối cùng, không
bao giờ hết khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác
phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một
lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn
tạ như thi ca của sự thật.” (Ai-ma-tốp)
45. “Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra
có phần bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống
con người.” (Nguyễn Minh Châu)
46. “Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao
chép hiện thực một cách hời hợt, nông cạn. Nhà văn không bê nguyên si các sự
kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật
là kết quả của một quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một
thế giới hấp dẫn, sinh động… Thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất
của đời sống xã hội con người… Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thực
sự nhiều khi thật hơn cả con người ngoài đời, bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa
điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời
đại, thậm chí có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh
cửu sống mãi với thời gian…” (Sách Lí luận văn học)
47. “Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà
văn cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết là thực sự ở đời.” (Vũ Trọng Phụng)
48. “Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác
phẩm là độc giả.” (M. Go-rơ-ki)
49. “Trước hết là các nghệ sĩ lớn, sau đó mới đến các nhà khoa
học, họ xứng đáng hơn ai hết được hưởng sự kính trọng của con người.” (Einstein)
50. “Những gì tôi viết ra là những gì thương yêu nhất của tôi,
những ước mong nhức nhối của tôi.” (Nguyên Hồng)
51. “Mỗi tác phẩm đều có ít nhiều nhà văn.” (Thạch Lam)
52. “Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên.” (Pu-skin)
53. “Đau đớn thay cho những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng
lại bị cơm áo ghì sát đất…” (Sống mòn, Nam Cao)
54. “Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ
đại ấy lại là cuộc sống, trường đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết
đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người
trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi
hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đó chính là cái hơi thở,
cái sức sống của những tác phẩm vĩ đại.” (Đặng Thai Mai)
55. “Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người
sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong
phong cách của mình.” (Sách Văn học 12)
56. “Đồng tiền lăn tròn trên lưng con người. Đồng tiền làm cho
trái hoá phải, đen hoá trắng và người đàn bà goá phụ trở thành cô dâu mới.”
(Giá trị của đồng tiền trong Truyện Kiều, Sếch-xpia)
57. “Yếu tố đầu tiên của văn học là ngôn ngữ, công cụ chủ yếu của
nó và cùng với các sự kiện, các hiện tượng của cuộc sống là chất liệu của văn
học.” (M. Go-rơ-ki)
58. “Ngôn ngữ của tác phẩm phải gãy gọn, chính xác, từ ngữ phải
được chọn lọc kĩ càng. Chính các tác giả cổ điển đã viết bằng một ngôn ngữ như
vậy, đã kế tục nhau trau dồi nó từ thế kỉ này sang thế kỉ khác.” (M. Go-rơ-ki)
59. “Ngôn ngữ nhân dân là “tiếng nói nguyên liệu” còn ngôn ngữ văn
học là “tiếng nói đã được bàn tay thợ nhào luyện”…” (M. Go-rơ-ki)
60. “Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để
miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu
nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó.” (Biêlinxki)
61. “Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao trong thực tế và trên trang
sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu
buồn. Cái nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời.” (Trích trong Nhật kí của
Nguyễn Văn Thạc)
62. “Tôi hãy còn một trái tim, một dòng máu nóng để yêu thương,
cảm thông và chia sẻ.” (Đô-xtôi-ép-xki)
63. “Điều duy nhất có giá trị trong cuộc đời chính là những dấu ấn
của tình yêu mà chúng ta đã để lại phía sau khi ra đi.” (Albert Schweitzer)
64. “Nhà văn phải là người đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề
sâu tâm hồn của con người.” (Nguyễn Minh Châu)
65. “Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống
như kẻ nâng giấc cho những con người bị cùng đường, tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số
phận đen đủi dồn đến chân tường. Những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt
hủi và đoạ đày đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc
đời. Nhà văn tồn tại ở trên đời để bênh vực cho những con người không có ai để
bênh vực.” (Nguyễn Minh Châu)
66. “Cảm động lòng người trước hết không gì bằng tình cảm và tình
cảm là cái gốc của văn chương.” (Bạch Cư Dị)
67. “Những cuộc chiến qua đi, những trang lịch sử của từng dân tộc
được sang trang, các chiến tuyến có thể được dựng lên hay san bằng. Nhưng những
tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền văn hoá hoặc ngôn ngữ cuối cùng
vẫn nằm ở tính nhân bản của nó. Có thể màu sắc, quốc kì, ngôn ngữ hay màu da
chúng ta khác nhau. Nhưng máu chúng ta đều có màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau.
Văn học cuối cùng là viết về trái tim con người.” (Maxin Malien)
68. “Tôi muốn tác phẩm của tôi giúp mọi người trở nên tốt, có tâm
hồn thuần khiết, tôi muốn chúng góp phần gợi dậy tình yêu con người, đồng loại
và ý muốn đấu tranh mãnh liệt cho những lí tưởng của chủ nghĩa nhân đạo và sự
tiến bộ của loài người.” (Sô-lô-khốp)
69. “Nói tới giá trị nhân đạo là nói tới thái độ của người nghệ sĩ
dành cho con người mà hạt nhân căn bản là lòng yêu thương con con người.” (Từ
điển văn học)
70. “Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu.” (L.
Tôn-xtôi)
71. “Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn
cung bậc phong phú nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người.”
(Đặng Thai Mai)
72. “Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái
niệm nhân đạo có những tiền thân của nó, trong lời nói thông thường đó là “tình
thương, lòng thương người.” (Lê Trí Viễn)
73. “Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cái cao thượng, cái
đẹp và cái nhân đạo của lòng người.” (Sê-khốp)
74. “Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó
là chữ tâm đối với con người.” (Hoài Chân)
75. “Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát
vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của con
người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm.” (Hoài Thanh)
76. “Nghệ thuật là sự vươn tới, sự níu giữ mãi mãi. Cái cốt lõi
của nghệ thuật là tính nhân đạo.” (Nguyên Ngọc)
77. “Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tâm hồn. Đẹp tức
là một cái gì cao cả. Đã nói đẹp là nói cao cả. Có khi nhà văn miêu tả một cái
nhìn rất xấu, một tội ác, một tên giết người nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải
cao cả.” (Nguyễn Đình Thi)
78. “Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng.”
(Charles DuBos)
79. “Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức
phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp.”
(Ai-ma-tốp)
80. “Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man
mác của vũ trụ.” (Thạch Lam)
81. “Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ
là nhà văn cả… Nếu anh không có giọng riêng, anh khó trở thành nhà văn thực
thụ.” (Sê-khốp)
82. “Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho
con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn.” (M. L. Kalinine)
83. “Cái bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khi nhà
văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự
có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hình không
thể tẩy xoá được của mình.” (Sách Lí luận văn học)
84. “Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra
có phẩn bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống
con người.” (Nguyễn Minh Châu)
85. “Nếu như Nguyễn Công Hoan đời là mảnh ghép của những nghịch
cảnh, với Thạch Lam đời là miếng vải có lỗ thủng, những vết ố, nhưng vẫn nguyên
vẹn, thì với Nam Cao, cuộc đời là tấm áo cũ bị xé rách tả tơi từ cái làng Vũ
Đại đến mỗi gia đình, mỗi số phận.” (Nguyễn Tuân)
86. “Văn chương trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết
phải là nghệ thuật.” (Nguyễn Tuân)
87. “Như một hạt giống vô hình, tư tưởng gieo vào tâm hồn nghệ sĩ
và từ mảnh đời màu mở ấy nó triển khai thành một hình thức xác định, thành các
hình tượng nghệ thuật đầy vẻ đẹp và sức sống.” (Biêlinxki)
88. “Tôi không thể nào tưởng tượng nổi một nhà văn mà lại không
mang nặng trong mình tình yêu cuộc sống và nhất là tình yêu thương con người.
Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi
đau đớn, khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của
những người chung quanh mình. Cầm giữ cái tình yêu ấy trong mình, nhà văn mới
có khả năng cảm thông sâu sắc với những nỗi đau khổ, bất hạnh của người đời,
giúp họ có thể vượt qua những khủng hoảng tinh thần và đứng vững được trước
cuộc sống.” (Nguyễn Minh Châu)
91. “Văn học nằm ngoài các định luật của sự băng hoại.
Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết.” (Sê-đrin, Nga)
92. “Văn học là tấm gương lớn di chuyển dọc theo đường
đời.” (Xtăng-đan)
93. “Một chữ tình để duy trì thế
giới/ Một chữ tài để tô điểm càn khôn.” (Trương Trào, Trung Quốc)
94. “Người làm văn tình cảm rung động mà phát ra lời,
người xem văn phải rẽ văn để thâm nhập vào tác phẩm.” (Văn tâm điêu
long, Lưu Hiệp)
96. “Tác phẩm văn học sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống
chỉ để miêu tả… nếu nó khôg là tiếng thét khổ đau hay là lời ca
tụng hân hoan; nếu nó không đặt ra những câu hỏi và không trả lời
những câu hỏi ấy.” (Biêlinxki)
97. “Mọi lí thuyết chỉ là màu xám, chỉ cây đời mãi mãi
xanh tươi.” (Gớt)
98. “Văn học đối với tôi là một hiện tượng đẹp đẽ nhất
trên thế giới.” (Pau-tốp-xki)
99. “Chỉ có tác phẩm nghệ thuật nào truyền đạt cho mọi
người những tình cảm mới mà họ chưa từng thể nghiệm thì mới là
tác phẩm nghệ thuật đích thực.” (Lép-Tôn-xtôi)
100. “Văn hoá nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là
chiến sĩ trên mặt trận ấy.” (Hồ Chí Minh)
Nhận xét
Đăng nhận xét